- chế độ câu chuyện
MỘT. Bình luận
Tường thuật là việc sử dụng ngôn ngữ để kể một chuỗi các sự kiện, sự kiện này dẫn đến sự kiện khác và cuối cùng hình thành một kết luận. Mục đích của hoạt động này là để giải thích sự vật, hiểu con người, nêu vấn đề và bày tỏ sự khen ngợi và phê bình.
b. Đặc điểm và dấu hiệu nhận biết
– Có nhân vật (nhân vật có tính cách: nhân vật chính, nhân vật phụ).
– Có biến cố, biến cố.
– Có mạch truyện: giới hạn thời gian, không gian, tư tưởng, phối hợp không gian thời gian…
+ Người kể chuyện (Chế độ câu chuyện):
Được kể từ ngôi thứ nhất (nhân vật kể chuyện).
Được kể từ ngôi thứ ba (người kể ẩn).
Được kể từ ngôi thứ ba, người kể ẩn mình mà kể theo giọng của nhân vật trong tác phẩm trần thuật và trực quan (lời nói nửa trực tiếp).
c. Giải trình
Sau đó, Jiong mặc áo giáp sắt, đội mũ sắt và múa kiếm vài lần. Sau đó, anh từ biệt mẹ và dân làng, nhảy lên lưng ngựa. Con Bò Sắt bất ngờ chồm lên và phun ra những ngọn lửa đỏ rực trước mặt. Jiyong vung chân, nhảy như phi ngựa, di chuyển hàng chục chiếc cọc từng bước một. Trong nháy mắt, vó ngựa xông tới trại địch rừng rậm. Thanh gươm của Jeong vụt nhanh như tia chớp. Họ sẽ đi ra cho đến khi lực lượng kẻ thù đã chết. Ngựa thét lửa đốt từng hàng trại, lửa cũng thiêu rụi cả rừng.
(Trích Truyện cổ tích Thánh Yâng)
- phương pháp thuyết minh
MỘT. Bình luận
– Bằng cách dùng từ tạo cho người nghe, người đọc hình dung được đầy đủ sự vật, vấn đề hiện ra trước mắt hoặc phân biệt được thế giới nội tâm của con người.
b. Đặc điểm và dấu hiệu nhận biết
Sử dụng nhiều động từ, tính từ và các biện pháp tu từ.
– có thể thể hiện hình thức bên ngoài và quốc tế của người đó; Hay diễn lại cảnh, đặc điểm của sự vật.
c. Giải trình
Trăng mọc. Mặt sông lấp lánh ánh vàng. Cát Trầm đứng sừng sững, trầm mặc tím ngắt bên bờ sông. Dưới ánh trăng, dòng sông sáng lấp lánh, từng gợn sóng nhỏ lăn tăn vỗ nhẹ vào hai bờ cát.
(Đoạn Lốc Xoáy – Tứ Quang Thụy)
- phương thức biểu đạt
MỘT. Bình luận
– Là biện pháp dùng từ để bộc lộ tình cảm, cảm hứng của mình về thế giới xung quanh.
b. Đặc điểm và dấu hiệu nhận biết
– Câu văn, đoạn thơ chứa đựng những từ ngữ thể hiện tình cảm, thái độ của người viết hoặc trữ tình.
– Chịu đựng cảm giác chủ quan của người viết
– Dùng kết hợp với miêu tả và kể chuyện nhằm mục đích truyền cảm hứng.
c. Giải trình
Nhận được tin nhắn của tôi ngày hôm nay
Có thật nhưng khó tin:
Giặc bắn tôi, ném xác tôi đi
Bởi vì tôi là một con khỉ đột!
Anh ta chết như một người đàn ông nửa vời mà không mang nỗi đau!
Tôi đã từng yêu quê tôi vì có chim và bướm
Có ngày bạn có thể thổi kèn
Nay yêu quê hương từng nắm đất
Một phần máu thịt của anh tôi.
(Quê hương – từ vùng Giang Nam)
Bình luận:
Phương thức miêu tả của đoạn thơ trên là biểu cảm.
Cảm xúc đau đớn của nhân vật trữ tình trong bài thơ khi nhận được tin mình bị địch xử bắn kết hợp với bàng hoàng và căm giận. Cuối cùng là tình thương và sự kính trọng trước sự hy sinh của người con gái đã vội vì đồng bào bộ tộc. Tất cả những kỉ niệm tình yêu trong sáng ấy càng gắn kết nhân vật bài ca và tình yêu quê hương tha thiết.
- phương pháp thuyết minh
MỘT. Bình luận
– Truyền đạt, truyền đạt, giải thích cho người đọc, người nghe hiểu biết về một sự vật, hiện tượng lạ.
b. Đặc điểm và dấu hiệu nhận biết
– Để người đọc hiểu biết hơn về các yếu tố thuyết phục, cần chắt lọc kiến thức theo một số đối tượng tiêu thụ tiềm năng của thuyết phục.
– Phải khách quan, hạn chế nêu ý kiến, cảm nhận cá nhân.
– Ngôn ngữ trong sáng, giản dị, rõ ràng, câu văn súc tích, sử dụng đầy đủ các biện pháp tu từ (so sánh, liệt kê…) giúp người đọc, người nghe dễ hình dung đối tượng được sử dụng trong văn bản lập luận.
c. Giải trình
“Theo các nhà khoa học, hộp nhựa trộn lẫn với đất cản trở quá trình sinh trưởng của thực vật xung quanh, kìm hãm sự phát triển của cỏ và dẫn đến hiện tượng xói mòn kỳ lạ ở vùng đồi núi. Bao bì nhựa bị ném xuống cống làm tắc nghẽn đường cống và gây lũ lụt cho các thành phố trong các đợt gió mùa. Cống bị tắc sinh ra muỗi và truyền bệnh. Bao bì nhựa kết thúc trong đại dương, giết chết các sinh vật khi chúng bị nuốt phải…”
(Trích Bản tin Ngày trái đất năm 2000, Ngữ văn 8, Tập một, NXB GD&ĐT, 2017, trang 105)
- phương pháp thảo luận
MỘT. Bình luận
– Là phương thức thường dùng để nghị luận về một yếu tố nào đó trong xã hội: phải – trái, đúng – sai, tốt – xấu… Nhằm mục đích thể hiện rõ ý đồ, thái độ của người nói, người viết, rồi dẫn dắt, và thuyết phục người khác đồng ý với ý kiến của bạn.
b. Đặc điểm và dấu hiệu nhận biết
Bao gồm vấn đề lớn và vấn đề nhỏ.
– Luận điểm, luận cứ, luận cứ phải chặt chẽ, thuyết phục.
c. Giải trình
“Văn hóa ứng xử từ lâu đã trở thành tiêu chuẩn để nhìn nhận nhân cách con người. Cảm ơn là một trong những biểu hiện của văn hóa ứng xử truyền thống. Ở nước ta, từ cảm ơn được nghe nhiều trong các cuộc họp: thank you for your visit, thank you for Everyone’s sự quan tâm và chăm sóc… Nhưng đó chỉ là những lời nói khô khan, một chút cảm xúc. Đại khái. Lời cảm ơn chân thành từ tận đáy lòng với sự tôn trọng lẫn nhau bất kể xã hội văn minh có thực sự cần gì. Người ta có thể hoàn toàn biết ơn vì những điều nhỏ nhặt nhất như được phép ở cửa trước, chỉ đường khi được hỏi. Giờ, cảm ơn cũng có nghĩa là cảm ơn.”
(Trích Giáo án Ngữ văn 11 – Nguyễn Thành Huân)
Trên đây là cách phân biệt các phương thức biểu đạt dựa trên các tiêu chí về khái niệm, đặc điểm và tín hiệu phân biệt. Hi vọng các em sẽ vận dụng tốt các yếu tố trên để phân loại các kiểu văn tự sự một cách hiệu quả.
