Các nội dung được Giáo viên nhiều năm kinh nghiệm tay nghề biên soạn cụ thể giúp học viên thuận tiện hệ thống hóa kỹ năng và kiến thức từ đó thuận tiện nắm vững được nội dung tác phẩm Người lái đò sông Đà Ngữ văn lớp 12 .
Mời quí bạn đọc tải xuống để xem rất đầy đủ tài liệu Người lái đò sông Đà – nội dung, dàn ý nghiên cứu và phân tích, bố cục tổng quan, tóm tắt :
Người lái đò sông Đà
Bài giảng: Người lái đò sông Đà
I. Đôi nét về tác giả Nguyễn Tuân
– Nguyễn Tuân sinh năm 1910, mất năm 1987 trong một mái ấm gia đình nhà Nho khi Hán học đã suy tàn
– Quê thuộc làng Mộc, nay là phường Nhân Chính, Q. TX Thanh Xuân, Hà nội
– Sau khi học hết bậc thành chung, ông viết văn và làm báo
– Cách mạng tháng Tám thành công xuất sắc, ông đến với cách mạng, tự nguyện dùng ngòi bút của mình để Giao hàng cuộc kháng chiến
– Từ năm 1948 đến năm 1968, ông là Tổng thư kí Hội Nhà văn Nước Ta
– Nguyễn Tuân là một nhà văn lớn, một người nghệ sĩ suốt đời đi tìm cái đẹp. Ông có vị trí to lớn và vai trò không nhỏ so với nền văn học Nước Ta
– Năm 1996, ông được nhà nước Tặng Kèm phần thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật và thẩm mỹ
– Các tác phẩm chính : Vang bóng một thời, Một chuyến đi, Thiều quê nhà, Sông Đà, TP. Hà Nội ta đánh Mĩ giỏi …
– Phong cách thẩm mỹ và nghệ thuật : phong thái nghệ thuật và thẩm mỹ của Nguyễn Tuân có sự biến hóa trong những sáng tác ở thời kì trước và sau cách mạng tháng Tám song hoàn toàn có thể thấy những điểm đồng nhất sau :
+ Phong cách của Nguyễn Tuân hoàn toàn có thể tóm gọn trong một chữ “ ngông ”, trong mỗi trang viết của mình, Nguyễn Tuân luôn muốn bộc lộ sự tài hoa, uyên bác của bản thân. Chất tài hoa uyên bác của Nguyễn Tuân được bộc lộ :
• • Khám phá, phát hiện sự vật ở phương diện thẩm mĩ
• • Nhìn con người ở phương diện tài hoa, nghệ sĩ
• • Vận dụng tri thức, vốn hiểu biết trên nhiều nghành nghề dịch vụ khác nhau để tạo dựng hình tượng
+ Ông là nhà văn của những tính cách độc lạ, của những tình cảm, cảm xúc mãnh liệt, của những phong thái tuyệt mĩ, …
+ Kho từ vựng đa dạng và phong phú, tổ chức triển khai câu văn xuôi đầy giá trị tạo hình, có nhạc điệu trầm bổng, có phối âm, phối thanh linh hoạt, tài ba …
II. Đôi nét về tác phẩm Người lái đò sông Đà
1. Hoàn cảnh ra đời
– Tác phẩm là tác dụng của chuyến đi miền Bắc vừa thỏa mãn nhu cầu thú phiêu lãng vừa để tìm kiếm vẻ đẹp vạn vật thiên nhiên và chất vàng mười đã qua thử lửa trong tâm hồn của những con người lao động và chiến đấu trên miền sông núi hùng vĩ và thơ mộng đó
– Người lái đò sông Đà là bài tùy bút được in trong tập Sông Đà ( 1960 )
2. Bố cục (3 phần)
– Phần 1 ( từ đầu đến “ cái gậy đánh phèn ” ) : Vẻ hung tàn của con sông Đà
– Phần 2 ( tiếp đó đến “ dòng nước sông Đà ” ) : Cuộc sống của con người trên sông Đà và hình ảnh người lái đò sông Đà
– Phần 3 ( còn lại ) : vẻ đẹp trữ tình, thơ mộng của sông Đà
3. Giá trị nội dung
– Người lái đò sông Đà là một áng văn đẹp được tạo ra sự từ tình yêu quốc gia say đắm, thiêt tha của một con người muốn dùng văn chương để ca tụng vẻ đẹp vừa kì vĩ, hào hùng vừa trữ tình thơ mộng của vạn vật thiên nhiên và nhất là của con người lao động bình dị ở miền Tây Bắc
– Tác phẩm còn cho thấy công phu lao động nghệ thuật và thẩm mỹ khó nhọc cùng sự tài hoa, uyên bác của người nghệ sĩ Nguyễn Tuân trong việc dùng chữ nghĩa để tái tạo những kì công của tạo hóa và những kì tích lao động của con người .
4. Giá trị nghệ thuật
– Tùy bút pha bút kí, cấu trúc linh động, vận dụng được nhiều tri thức văn hóa truyền thống và nghệ thuật và thẩm mỹ vào trong tác phẩm
– Nhân vật mang phong thái đời thường, đơn giản và giản dị
– Bút pháp : phối hợp hài hào giữa hiện thực và lãng mạn
– Ngôn ngữ tân tiến tích hợp với ngôn từ cổ xưa
III. Dàn ý nghiên cứu và phân tích Người lái đò sông Đà
Dàn ý
1. Mở bài
– Giới thiệu về tác giả Nguyễn Tuân ( tiểu sử, sáng tác chính, phong thái nghệ thuật và thẩm mỹ … )
– Giới thiệu khái quát về tác phẩm Người lái đò sông Đà
2. Thân bài
a. Lời đề từ
Nguyễn Tuân chọn đề từ bằng hai câu thơ :
– Đẹp vậy sao tiếng hát con tàu : ca tụng vẻ đẹp độc lạ, riêng không liên quan gì đến nhau của sông Đà
– Chúng thủy giai đông tẩu / Đà giang độc Bắc lưu : ca tụng vẻ đẹp thơ mộng, trữ tình của sông Đà
→ Nguyễn Tuân kể chuyện về một dòng sông, về một vùng đất và đời sống con người Tây Bắc. Nguyễn Tuân cung ứng cho người đọc hiểu biết đa dạng chủng loại, tình yêu tha thiết với vạn vật thiên nhiên, quốc gia con người Nước Ta. Thiên tùy bút vừa là một khu công trình khảo cứu công phu, vừa là một áng văn trữ tình giàu tính thẩm mĩ về con Sông Đà .
b. Hình tượng sông Đà
* Giới thiệu khát quát về sông Đà
– Sông Đà hình tượng cho vẻ đẹp vạn vật thiên nhiên Tây Bắc – một dòng chảy vĩ đại giữa núi rừng Tây Bắc
– Về địa lí : dòng sông bắt nguồn từ Trung Quốc chảy qua vùng núi cao hiểm trở, vận tốc dòng sông chảy xiết can đảm và mạnh mẽ .
* Vẻ đẹp hung bạo, hùng vĩ của sông Đà (phần 1)
– Diện mạo :
+ “ Cảnh đá bờ sông dựng vách thành ” : lòng sông hẹp, “ bờ sông dựng vách thành ”, “ đúng ngọ mới có mặt trời ”, chỗ “ vách đá … như một cái yết hầu ” .
+ Ở mặt ghềnh Hát Loóng : “ nước xô đá, đá xô sóng, sóng xô gió ” một cách hỗn độn, khi nào cũng như “ đòi nợ suýt ” những người lái đó .
+ Ở Tà Mường Vát : “ có những cái hút nước giống như cái giếng bê tông ”, chúng “ thở và kêu như cửa cống cái bị sặc nước ”
– Tâm địa của sông Đà đưuọc miêu tả qua “ thạch trận ” :
+ Thạch trận : ” Đá ở đây từ ngàn năm vẫn mai phục hết trong lòng sông, hình như mỗi lần có chiếc thuyền nào Open ở quãng ầm ầm mà quạnh hiu này, mỗi lần có chiếc nào nhô vào đường ngoặt sông là 1 số ít hòn bèn nhổm cả dậy để vỗ lấy thuyền ”
+ Thủy trận : ” Đám tảng đám hòn chia làm ba hàng ngang chặn ngang trên sông đòi ăn chết cái thuyền, một cái thuyền đơn độc không biết lùi đi đâu để tránh một cuộc giáp lá cà có đá dàn sẵn trận địa .
+ Ba trùng vi giăng bẫy trên con sông : ” Vòng đầu vừa qua, nó mở ra năm cửa trận, có bốn cửa tử một cửa sinh nằm lập lờ phía tả ngạn sông “, ” vòng thứ hai này tăng thêm nhiều cửa tử để đánh lừa con thuyền vào “, ” còn một trùng vây thứ ba nữa. Ít cửa hơn, bên trái bên phải đều là luồng chết cả .
→ Với vốn từ cực kỳ đa dạng và phong phú cùng bút pháp lãng mạn tô đậm để gây ấn tượng mãnh liệt, cảm xúc rùng rợn, dựng lên một con sông hung bạo đầy rình rập đe dọa với con người .
* Vẻ đẹp trữ tình, thơ mộng của sông Đà
– Trữ tình ở dáng sông kiều diễm với điểm nhìn từ trên cao xuống, từ tầm xa, bao quát để ngắm một dáng sông thơ mộng, có khi nhà văn nhìn thấy nó bình dị như ” một dải dây thừng “, như ” một mái tóc mun … áng tóc trữ tình ” .
– Trữ tình ở sắc tố sông nước : Nguyễn Tuân nhìn Sông Đà từ nhiều góc nhìn, lần này từ điểm nhìn thấp hơn và góc nhìn thật đẹp : khi nhìn bằng ánh mắt họa sỹ, khi thì nhìn bằng xúc cảm nhà thi sĩ để say sưa, quan sát tưởng tượng sắc nước Sông Đà, sự đổi khác sắc tố qua những mùa mà mùa nào cũng đẹp, một cách nhìn thật nhiều chiều và phong phú
– Khung cảnh bờ bãi ven sông với điểm nhìn đậu hẳn xuống mặt sông, là 1 hành khách trên sông ” Thuyền tôi trôi trên Sông Đà … dòng trên ” .
→ Sông Đà dưới ánh mắt của Nguyễn Tuân hiện lên như một dải lụa hiền hòa giữa vùng núi rừng Tây Bắc hoang sơ, hùng vĩ
c. Hình ảnh người lái đò sông Đà
– Giới thiệu chung : ông lái đò Sông Đà làm nghề chở đò dọc trên Sông Đà – nghề vận tải đường bộ đường nước, ông mang chân dung người lao động sông nước đẹp vạm vỡ khỏe mạnh. Cuộc sống hằng ngày của ông là chiến đầu với con Sông Đà, vật lộn với vạn vật thiên nhiên để giành giật sự sống, để sống sót
– Cuộc chiến đấu trên sông Đà – con sông hùng dữ và nham hiểm :
+ Là người từng trải, hiểu biết và thành thạo trong nghề lái đò : “ trên sông Đà ông xuôi ngược hưn một trăm lần ”, “ nhớ tỉ mỉ … những luồng nước ”, …
+ Là người mưu trí quả cảm, bản lĩnh và tài ba : thư thả cạnh tranh đối đầu với thác dữ “ nén đau giữ mái chèo, tỉnh táo chỉ huy bạn chèo … ”, “ nắm chắc binh pháp của thần sông thần núi ”, động tác điêu luyện “ cưỡi đúng ngay trên bờm sóng, phóng thẳng thuyền vào giữa thác … ”
+ Là người nghệ sĩ tài hoa : ưa những khúc sông nhiều ghềnh thác, không thích lái đò trên khúc sông bằng phẳng, coi việc thắng lợi “ con thủy quái ” là chuyện thường
– Trở về với đời sống đời thường, sau đại chiến ” đêm ấy nhà ông đốt lửa trong hang đá, nướng ống cơm lam .. cá túa ra tràn trề đồng ruộng “. Đó là đời sống thường nhật của người lái đò ngày nào cũng chiến đấu với vạn vật thiên nhiên
→ Cuộc sống bình dị, khiêm nhường nhưng rất đáng khâm phục
3. Kết bài
– Khái quát gia trị nội dung và thẩm mỹ và nghệ thuật của văn bản
+ Nội dung : Người lái đò sông Đà ca tụng vẻ đẹp vừa kì vĩ, hào hùng vừa trữ tình thơ mộng của vạn vật thiên nhiên và nhất là của con người lao động bình dị ở miền Tây Bắc
+ Nghệ thuật : cách sử dụng từ ngữ độc lạ, đắc địa, tài ba, sử dụng vốn hiểu biết trên nhiều nghành nghề dịch vụ, phối hợp hài hòa giữa bút pháp lãng mạn và hiện thực
– Cảm nhận về văn bản : Người lái đò sông Đà lầ một áng tùy bút xuất sắc, cho thấy kĩ năng và tấm lòng của người nghệ sĩ suốt đời đi tìm cái Đẹp – Nguyễn Tuân
Sơ đồ tư duy Phân tích Người lái đò sông Đà
Bài văn mẫu Phân tích Người lái đò sông Đà – mẫu 1
Nguyễn Tuân sinh năm 1910, mất năm 1987 là một nhà nghệ sĩ lớn của dân tộc bản địa Nước Ta. Vốn là một người tri thức giàu lòng yêu nước lại am hiểu sâu rộng nền văn hoá dân tộc bản địa, ông viết nên những tác phẩm rất mực uyên bác và giàu giá trị. Nếu như trước cách mạng, văn học của Nguyễn Tuân chạm đến lòng người bởi vẻ đẹp tài hoa của những con người ” một thời vang bóng ” như Huấn Cao thì sau cách mạng, Nguyễn Tuân khiến người đọc rung cảm bởi sự tinh xảo và năng lực trong việc vẽ nên những nét đẹp gân guốc nhưng thân mật, bình dị với vạn vật thiên nhiên và đời sống con người. Tuỳ bút ” Người lái đò sông Đà ” là một thành công xuất sắc tiêu biểu vượt trội cho phong thái văn học ấy .
Trong tùy bút, Sông Đà hiện lên vừa hùng vĩ, sang chảnh, kinh hoàng lại vừa xinh đẹp, êm ả dịu dàng, thơ mộng. Nguyễn Tuân đã miêu tả dòng sông trên nhiều góc nhìn, nhiều phương diện mà nhìn trên phương diện nào cũng thấy thấy đẹp, thấy yêu. Không yên bình soi bóng hàng tre mỗi trưa hè, cũng không mang nét tư lự trong từng hơi thể khi màn đêm buông xuống mà sông Đà hiện lên vô cùng sôi động, kinh hoàng và mãnh liệt. Nó như được xem là ” quân địch số một của con người “. Những con thác lớn kinh hoàng, những gạn nước từ Vạn Yên về xuôi thật mênh mang. Hai bờ sông dựng đá thành những vách hiểm trở khôn cùng. Nước và sóng xô chồng lên nhau như đang thi nhau phô bày tổng thể vẻ dữ tợn, oai hùng của mình : ” Có vách đá thành chẹt lòng Sông Đà như một cái yết hầu. Đứng bên này bờ nhẹ tay ném hòn đá qua bên kia vách. Có quãng con nai con hổ đã có lần vọt từ bờ này sang bờ kia ”. Mặt sông khi nhìn từ trên cao xuống là vô vàn những hút nước như những trụ bê tông. Dòng nước kêu lên thành những tiếng ghê rợn, khi thì kêu lên như những cái giếng đang bị sặc nước, khi lại ằng ặc như tiếng dầu sôi ”. Tất cả dựng lên trước mắt ta thế hiểm trở và đầy rẫy những thử thách, nguy khốn mà ai đi qua cũng phải đương đầu. Sông với tư thế hùng dũng và có phần bạo ngược của mình chuẩn bị sẵn sàng nhấn chìm bất kể ai không vững vàng tay lái trước từng con con sông, không làm chủ trên chiến trận chinh phục dòng sông. Bởi vậy mà nó khiến bao con thuyền đi qua phải dè chừng, hoảng sợ, cố tránh né những cạm bẫy mà sông Đà sắp xếp sẵn : “ Không thuyền nào dám men gần những cái hút nước ấy, thuyền nào cũng trèo nhanh để lướt quãng sông ”, biết bao nhiêu bè gỗ đã phải chịu trận trước những hút sâu khổng lồ, biết bao nhiêu con thuyền nghênh ngác phải tan xác dưới lòng sông .
Vốn am hiểu thâm thúy cùng sự thưởng thức của mình Nguyễn Tuân dùng những ngôn từ mới lạ, lĩnh hoạt, độc lạ để miêu tả một dòng sông Đà. Sông Đà cũng mang dáng dấp xinh xắn, êm ả dịu dàng và thơ mộng, uyển chuyển như vẻ đẹp của người thiếu nữ chốn núi rừng Tây Bắc vậy. Sông Đà lúc này thật thơ và mơ mộng, tình yêu như đang tràn với bao cảm hứng nồng nàn khó tả : “ Con sông Đà tuôn dài, tuôn dài như một áng tóc trữ tình … cuồn cuộn mù khói núi Mèo đốt nương xuân “. Vẻ đẹp của dòng sông thật yên bình, khơi gợi sự yêu thương, đưa lòng người đến với những rung cảm trong tâm hồn mình, một sức mê hoặc tuyệt vời quá đỗi. Đôi lúc, sông Đà cũng có những cảm hứng, cũng nhớ, cũng thương như bao người vậy. Vẻ đẹp trữ tình của dòng sông còn được bộc lộ giữa vạn vật thiên nhiên, mây trời tạo nên nét riêng không liên quan gì đến nhau không trộn lẫn, vì thế dù bất kỳ khi nào nó cũng khiến người chiêm ngưỡng và thưởng thức bị lôi cuốn : ” Tôi đã nhìn say sưa làn mây mùa xuân bay trên sông Đà, tôi đã xuyên qua đám mây mùa thu mà nhìn xuống dòng nước sông Đà ”. Không chỉ vậy, sông Đà còn khiến người ta thú vị bởi sắc nước thay đổi theo mùa : “ Mùa xuân dòng xanh ngọc bích, chứ nước Sông Đà không xanh màu xanh canh hến của Sông Gâm, Sông Lô. Mùa thu nước Sông Đà lừ lừ chín đỏ như da mặt một người bầm đi vì rượu bữa, lừ lừ cái màu đỏ khó chịu ở một người bất mãn tức bực gì mỗi độ thu về ” .
Bờ sông Đà cũng thật đẹp, thật ngọt ngào bởi mùi vị của hoa, của bướm, của chuồn chuồn, của những bãi ngô non đầu mùa hay những cô giành vàng nõn búp. Đó đây những đàn hươu đang thư thả gặm những bãi cỏ non tơ ướt đẫm sương đêm, mọi vật như đang hòa mình trong nét tuyệt diệu của dòng sông, tô điểm nên một vẻ đẹp gọi mời khiến lòng người thổn thức : ” Con hươu thơ ngộ ngẩng đầu nhung khỏi áng cỏ sương, chăm chăm nhìn tôi lừ lừ trôi trên một mũi đò. Hươu vểnh tai, nhìn tôi không chớp mắt mà như hỏi tôi bằng cái nói riêng của con vật lành : “ Hỡi ông khách Sông Đà, có phải ông cũng vừa nghe thấy một tiếng còi sương ? ”. Sông Đà như một ” người cố nhân ” lại như một ” người nghệ sĩ tài hoa “. Qua cách miêu tả thật độc lạ với những cảm hứng chân thành, sự trân trọng, nâng niu từ những điều bình dị, li ti, Nguyễn Tuân như khắc hoạ nên một bức tranh thủy mặc của sông Đà say đắm lòng người với vẻ tuyệt vời, thân thương .
Cùng với hình tượng sông Đà đậm cá tính, đến với tác phẩm ta còn cảm nhận được hình ảnh người lái đò tài hoa, nghệ sĩ, điêu luyện trên dòng sông. Người lái đò ấy không phải là một chàng người trẻ tuổi trai tráng với thân hình vạm vỡ mà là một ông già đã gần bảy mươi tuổi : “ Trên dòng sông Đà ông xuôi, ông ngược hơn một trăm lần rồi, chính tay giữ lái độ sáu chục lần “. Phải chăng những kinh nghiệm tay nghề qua bao cuộc hành trình dài suốt mười năm thao tác đã giúp ông trở nên thuần thục, bản lĩnh và kiên trường đến như vậy : ” Ông nhớ tỉ mỉ như đóng đanh vào lòng đất tổng thể những luồng nước của toàn bộ những con thác hiểm trở “. Người lái đò như một thứ ” vàng mười ” đã qua thử lửa : Cái đầu bạc quắc thước ấy đặt trên một thân hình cao to và gọn quánh như chất sừng, chất mùn “, con người ông là con người của chốn sông nước hùng vĩ, trên ngực ông là những ” củ khoai nâu ” in dấu những trận chiến vật vã với con sông Đà kinh hoàng, với tác giả có vẻ như đó là những tấm huy chương cao quý mình chứng cho sức lao động của con người trong việc làm của mình. Đứng trước những đợt sóng kinh hoàng, những thạch trận gian truân, ông không hề sợ sệt mà trái lại càng bản lĩnh thú vị hơn : ” Ngoặt khúc sông lượn, thấy sóng bọt đã trắng xóa cả một chân trời đá … Và một mình một thuyền ông đã giao chiến như một vị dũng sĩ đầy tài ba. Trải qua ba thạch trận bằng gan góc, mưu trí cả mình, người lái đò đã thắng lợi, trở lại với cảnh lao động và đời sống bình yên : ” Thế là hết thác … Sông nước lại thành bình. Đêm ấy nhà đò đốt lửa trong hàng đá, nướng ống cơm lam … ” .
Nguyễn Tuân đã mang đến cho nền văn học nước nhà một siêu phẩm vô cùng độc lạ, một phong thái thẩm mỹ và nghệ thuật riêng không liên quan gì đến nhau, uyên bác, tài hoa. Khép lại những trang văn của tùy bút “ Người lái đò sông Đà ”, em vẫn không nguôi xúc cảm lâng lâng trong tâm hồn mình, có chăng, đó là những điều đẹp tươi nhất mà văn học đã mang lại, khơi gợi trong lòng mình những xúc cảm nghệ thuật và thẩm mỹ vô cùng lớn. Thật cảm ơn Nguyễn Tuân, một người nghệ sĩ suốt đời đi tìm cái đẹp để nâng niu những giá trị vững chắc của đời sống lao động và của dân tộc bản địa .
Bài văn mẫu Phân tích Người lái đò sông Đà – mẫu 2
Nói đến Nguyễn Tuân là người ta nghĩ ngay đến một nhà văn suốt đời đi tìm cái đẹp. Cái đẹp trong những tác phẩm của ông phải là cái đẹp đạt đến độ triển khai xong, hoàn mỹ. Sự nghiệp cầm bút của Nguyễn Tuân đạt được rất nhiều thành tựu kể cả trước và sau cách mạng. “ Người lái đò sông Đà ” trích từ tập tùy bút “ Sông Đà ” là một trong những sáng tác tiêu biểu vượt trội của Nguyễn Tuân sau cách mạng tháng Tám .
Tác phẩm là hiệu quả của chuyến đi Tây Bắc của Nguyễn Tuân để kiếm tìm “ chất vàng thử lửa của vạn vật thiên nhiên Tây Bắc ” và “ chất vàng mười đã qua thử lửa ” của con người nơi đây .
Ngay ở những câu văn tiên phong, Nguyễn Tuân đã biểu lộ rất rõ sự hung bạo của sông Đà. Dòng sông không trôi giữa đôi bờ “ cát trắng phẳng như mặt gương ” thơ mộng mà bờ sông “ dựng vách thành ”, cao nghều, dựng đứng. Quãng sông thì hẹp đến nỗi “ con nai, con hổ có lần vọt từ bờ sông này sang bờ kia ”. “ Mặt sông chỗ ấy chỉ đúng ngọ mới có mặt trời ”, “ đang mùa hè đi đò qua quãng ấy cũng cảm thấy lạnh ”, cái lạnh của từng lớp da thịt, của sự sợ hãi trước vạn vật thiên nhiên nơi đây. Khi đi qua quãng này, người ta cảm tưởng như mình “ đang đứng ở một cái ngõ nào mà ngóng vọng lên cái hành lang cửa số trên cái tầng nhà thứ mấy nào vừa tắt phụt đèn điện ”. Bằng một loạt hình ảnh miêu tả, Nguyễn Tuân đã đẩy người đọc từ phố xá đô thị về khung cảnh hoang sơ đến đáng sợ của vạn vật thiên nhiên sông nước. Người ta thấy hiện ra trước mắt là một khúc sông Đà vừa sâu, vừa hẹp, vừa tối, vừa lạnh đủ để bất kể ai đến đây cũng phải rùng mình sợ hãi .
Video bài văn mẫu Phân tích Người lái đò sông Đà
Đi qua bảy mươi ba cái ghềnh, hoàn toàn có thể kể tên đến năm mươi cái ghềnh nhưng sợ hãi nhất là ghềnh Hát Loóng “ dài hàng cây số, nước xô đá, đá xô sóng, sóng xô gió, cuồn cuộn luồng gió gùn ghè suốt năm … ”. Kết cấu trùng điệp, nhịp văn nhanh mạnh khiến người đọc không khỏi hãi hùng trước những âm thanh của sóng, gió, nước, đá. Các từ láy “ cuồn cuộn ”, “ gùn ghè ” vừa hợi âm thanh ghê rợn vừa gợi những hình ảnh kinh khủng của nơi đây. Sông Đà được miêu tả như những kẻ chuẩn bị sẵn sàng “ đòi nợ xuýt ” những người trên sông. Nó hoàn toàn có thể gây ra rất nhiều nguy hại mà con người không thể nào lường trước được .
Nhiêu đó vẫn chưa kể hết những sự đáng sợ của sông Đà. Nguyễn Tuân đã sử dụng một loạt thủ pháp thẩm mỹ và nghệ thuật khác nhau để lột tả hết cái vẻ hung bạo của hút nước sông Đà. Nhìn từ xa những cái xoáy nước trên sông giống như cái lúm đồng xu tiền trên má cô gái nhưng nó lại không hề duyên dáng, đáng yêu và dễ thương, thay vào đó nó hoàn toàn có thể lôi tuột một cái thuyền xuống đáy sông và đánh cho tan xác. Không chỉ vậy, Nguyễn Tuân còn so sánh những cái hút nước với những cái giếng bê tông thả xuống sông để sẵn sàng chuẩn bị làm móng cầu. Hình ảnh so sánh này vừa gợi độ sâu hun hút của những cái xoáy nước vừa khiến người đọc lo ngại khi tưởng tượng ra nó. Càng sợ hãi hơn khi đọc những câu văn miêu tả âm thanh của những cái hút nước. “ Nước ở đây thở và kêu như cửa cống cái bị sặc ”. Nước không chỉ dồn về nhiều và nhanh mà còn ặc ặc lên như mới rót dầu sôi vào. Từ láy “ ặc ặc ” gợi cảm giác sông Đà giống như một loài thuỷ quái bị bóp chặt yết hầu đang quằn quại giãy giụa. Sự hung bạo này khiến nhà văn liên tưởng đến hình ảnh một anh quay phim bạo gan nào đó mang máy quay ngồi trên thuyền thúng xuống tận cái hút sông Đà rồi từ đó lia ngược ống kính để ghi lại cảnh tượng ghê sợ : một cái giếng như xanh toàn bằng thuỷ tinh như sắp vỡ tan đổ ụp xuống cả người, cả máy quay phim. Con thuyền xoáy tít, những thước phim màu cũng quay tít. Ngòi bút tinh tế của Nguyễn Tuân khiến người đọc cảm xúc như đang được xem một bộ phim hành vi mê hoặc nhưng cũng vô cùng đáng sợ .
Sự hung bạo của sông Đà còn được miêu tả qua những cái thác nước. Nhà văn hướng người đọc quan tâm vào âm thanh của chúng và miêu tả lần lượt theo trình tự từ xa đến gần. “ Còn xa lắm mới đến cái thác ” nhưng tâm địa và diện mạo thứ “ quân địch số một của con người ” đã dần hiện ra. Chúng vẳng tới bằng âm thanh “ réo gần mãi lại réo to mãi lên ”. Tiếng thác nghe như là “ oán trách ”, nghe như là “ van xin ”, “ khiêu khích ”, giọng gằn mà “ chế nhạo ”. Cách phối hợp khôn khéo giữa so sánh và nhân hoá này đã khiến sông Đà hiện lên với một tâm địa phức tạp. “ Thế rồi nó rống lên ”, âm thanh được phóng to hết cỡ giống như đang ở đỉnh điểm của một cơn phấn khích man dại. Nguyễn Tuân còn so sánh tiếng thác sông Đà giống như tiếng của một ngàn con trâu mộng đang lồng lộn để phá tuông sự bủa vây của rừng lửa .
Và để tăng thêm sự hung tàn của sông Đà, Nguyễn Tuân còn hướng ngòi bút của mình vào miêu tả đá sông. Hình ảnh ẩn dụ “ cả một chân trời đá ” gợi cảm giác đá sông Đà nhiều vô kể. Những tảng Đá sông Đà đã được Nguyễn Tuân thổi hồn vào đó với từng tảng đá mặt hòn nào trông cũng “ ngỗ ngược ”, “ nhăn nhúm ”, “ méo mó ”. Rồi chúng còn vây thành một thạch trận giống như một trận đồ bát quái trên sông Đà .
Qua ngòi bút của Nguyễn Tuân, con sông hung bạo này chẳng khác gì quân địch số một của con người. Thế nhưng ngay sau đó, khi sự hung bạo trôi qua, nó lại hiện lên với cả vẽ trữ tình, thơ mộng đến khó tin .
Từ trên máy bay nhìn xuống “ con sông Đà tuôn dài tuôn dài như một áng tóc trữ tình, đầu tóc, chân tóc ẩn hiện trong mây trời Tây Bắc bung nở hoa ban hoa gạo tháng hai và cuồn cuộn mù khói núi mèo đốt nương xuân ”. Với việc so sánh sông Đà “ như một áng tóc trữ tình ”, nhà văn đã khiến dòng sông hiện lên với cái vẻ kiều diễm của một người phụ nữ. Thông thường người ta sẽ thấy chữ “ áng ” hay được dùng để chỉ những tác phẩm thẩm mỹ và nghệ thuật, vậy mà ở đây Nguyễn Tuân đã dùng để chỉ sông Đà. Có thể thấy trong tâm lý của tác giả, sông Đà giống như một tác phẩm thẩm mỹ và nghệ thuật mà tạo hoá đã tạo ra .
Sông Đà không chỉ đẹp ở dáng hình mà còn đẹp ở màu nước. Tác giả đã quan sát dòng sông ở những không gian và thời gian khác nhau. Mùa xuân dòng xanh ngọc bích, vừa trong xanh vừa óng ánh. Thu sang nước sông chín đỏ như da mặt người bầm đi vì rượu bữa. Bằng việc miêu tả chi tiết, cụ thể cùng những so sánh độc đáo sông Đà hiện lên vừa đẹp, vừa đa dạng và qua đây ta cũng thấy được sự hiểu biết sâu rộng cũng như khả năng quan sát tinh tế của nhà văn.
Bờ bãi sông Đà thì mênh mang, trải dài “ bờ sông Đà, bãi sông Đà, chuồn chuồn bươm bướm sông Đà ”. Câu văn ngắt thành nhiều đoạn đã tạo nên nhịp văn quay quồng, mau lẹ. Rồi khi nhìn từ trên thuyền xuống, sông Đà mang hình dáng “ lặng tờ ”, yên bình tuyệt đối. Sự yên bình của dòng sông chứa đựng trong đó là một sức sống dạt dào. Nhà văn còn dùng những so sánh vô cùng quyến rũ khi miêu tả dòng sông “ bờ sông hoang dại như một bờ tiền sử ”, “ bờ sông hồn nhiên như một nỗi niềm cổ tích tuổi xưa ”. Nhà văn đã sử dụng những khái niệm trừu tượng để miêu tả vẻ đẹp đơn cử của sông Đà khiến sông Đà hiện ra không chỉ là dòng không của khoảng trống mà còn là dòng sông của thời hạn. Câu văn “ thuyền tôi trôi trên sông Đà ” đã gợi ra cái vẻ yên bình của sông Đà và sự thanh thản trong tâm hồn con người. Giữa cái khung cảnh thơ mộng ấy nhà văn nghe thấy một tiếng còi sương – tiếng còi xúp lê của một chuyến tàu đường tàu Phú Thọ – Yên Bái – Lai Châu, đó là âm thanh của một đời sống tân tiến, đủ đầy .
Có thể thấy những câu văn miêu tả vẻ trữ tình, thơ mộng của sông Đà đã tạo nên một đoạn văn giàu chất thơ. Chất thơ ở cảnh sắc sông Đà, chất thơ của tâm hồn con người. Bằng vốn hiểu biết sâu rộng cùng năng lực miêu tả tinh tế của mình, Nguyễn Tuân đã đưa người đọc đi hết từ sợ hãi này đến giật mình khác khi miêu tả hai vẻ đẹp hung bạo và trữ tình của sông Đà .
Đọc “ Người lái đò sông Đà ” người ta càng hiểu hơn nguyên do vì sao cái đẹp trong văn của Nguyễn Tuân được gọi là cái đẹp đạt đến độ hoàn thành xong, hoàn mỹ. Tác phẩm một lần nữa chứng minh và khẳng định kĩ năng bậc thầy của Nguyễn Tuân trong việc sử dụng ngôn từ vừa giúp người đọc thấy được tình yêu quê nhà, quốc gia mà ông gửi gắm trong những tác phẩm của mình .
